Author : Ali Osman MUŞ
Publisher : Ali Osman Muş
ISBN 13 : 6058549213
Total Pages : 50 pages
Book Rating : 4.0/5 (585 download)
Book Synopsis Endonezce Ön, Orta, Son ve Bileşik Ekler by : Ali Osman MUŞ
Download or read book Endonezce Ön, Orta, Son ve Bileşik Ekler written by Ali Osman MUŞ and published by Ali Osman Muş. This book was released on 2013-01-01 with total page 50 pages. Available in PDF, EPUB and Kindle. Book excerpt: 1972 yılında adıyla Geliştirilmiş Yazım Denetimi Kuralları (EYD) Endonezya Kültür ve Eğitim Bakanlığı bünyesinde çıkarıldı. Kısaca EYD denen ilkelere göre Endonezce’de 4 çeşit ek vardır: Başta, sonda, ortada, başta ve sonda. [1] Adalar Ülkesi Endonezya; eklerle lisanı geliştirmekte önek (prefix) ve sonek (suffix) çok kullanılmaktadır. Endonezce’nin iskeletini oluşturan alan; ekler bölümü olup kalbi önek ve sonek kısmı olup Güney Doğu Asya’nın zengin ve gelişmekte olan lisanıdır. Bu da çok doğaldır. Dilbilgisi yapılanmasının eklerle giderildiği bir lisanda önek, ortaek, sonek, tek heceli önek ve sonek, çift heceli önek ve sonek uygulamasının tek sözcük içinde görüldüğü ve ifadenin anlamının da ona göre değiştiği bir lisandır. Sözcüğün değişimi değil de sözcüğün eklerle değişimi ile birlikte sözcüğe eklenen diğer sözcük veya sözcükleri bir arada düşünmek zorunda olduğumuz bir lisan olarak gelişimini sürdürmektedir. Endonezce gerek Avrupa dilleri ve gerekse Sanskritçe ve Arapça ile de sıkı fıkı ilişki içinde olduğundan, etkiyi kuzeyden ve batıdan gelen dilbilgisi ön-sonek alanında görmekteyiz. Türkçe’de olmayan sözcüklerin ortasına ekleme yaparak yeni sözcük üretme Endonezce’de görülmektedir. Hem dönence kuşağına göre dil mantalitesinin değişik olması hem de hem de eklemlendirmenin gelişmiş olması zahmetli ve süre isteyen bir anlama sürecini gerektirmektedir. Endonezce; Türkçe mantığı ile baktığımızda her açıdan zor bir lisan olduğu oranda mutluluk veren ve Türkçe ile ülfiyeti arttıkça da mutluluk verecek bir lisan olarak uzaklardan ülkemize göz kırpmaktadır. Önekler (awalan, kata awal) sonekler (akhiran, kata akhir) ve sözcük ortasına ekleme (infiks, sisipan) yaparak sözcük üretilen bir lisan; canlılık ve hayatiyetini her zaman korur. Endonezce bu açıdan geleceği parlak bir genç lisandır. Endonezce; adeta eklerle nefes alıp veren bir dil olarak; insan beyninin küçücük imkanlarla meramını en üst düzeyde nasıl dile getireceğinin sınavını verdiği alandır. Endonezya adaları insanı başarılı bir sınav vermektedir. Bu sadece Endonezya insanının sınavı değil, insanın sınavıdır diyoruz. Ne iş yapıyorsunuz? diye sorduğumuz hanım efendi Istri erte cevabıyla bize ev hanımı olduğunu sokağın muhtarı anlamında ciddi bir espri içinde anlatırken bunları hissettik. Cevabına baktığımızda Endonezlerin kısaltılmış ifadelerle konuşma alışkanlığı ile birlikte sevecenliği de bir arada gördüğümüz bir lisandır. Zamanlama mantalitesinden tutunuz da yaşam algılamasına kadar çok farklı bir zihniyetin ürünü olan Endonezce aynı zamanda zengin bir dil hafızası kazanma şansı çok yüksek bir lisandır. Örneğin lagi, sonra sözcüğü şimdi anlamı kazanmaktadır. Sonra ile şimdi aynı kavram ile açıklanınca saat 11.30 diyeceğiniz zaman sonra mantığını kullanıp 12.30 diyebileceksiniz. Endonezce’ye kabile dili deyip küçümseyenlere bir sözümüz var. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz: Ahmad tidak datang terlambat kan? Ahmet gelmedi değil mi? Ahmad datang terlambat kan? Ahmet geldi değil mi? Kan soneki ile karşılanan ifadei meramın ne eksiği var, diyor ve Endonezce’nin kayıt kuyudatının tüm ülkede tespit edilmesinin ekler anlamında da Endonezceyi zenginleştireceğini düşünüyoruz. Kamulah yang harus mengerjakan soal itu. Sen o soruyu öğrenmen gerekir, ifadesini tahlil edelim Kamulah sensin sen ha, gibi bir vurgulama anlamı içinde Türkçedeki karşılığını bulur. Burada dikkatimizi çekecek konu cümlenin başında değişik mantığı Türkçe konuşanlara öğretmektedir. Kamu..... sen ve hemen ardından vurgulama yapan ek gelmektedir.........melisin...... lah. Sensin sen gibi düşünebiliriz. Yabancı dillerden Endonezce’ye girmiş ve sonu ...lah hecesi ile biten sözcüklerin eklerle ilgisi olmadığına dikkat etmek gerekmektedir. Örneğin majalah favorit sevdiği dergi, gözde dergisi, hoşuna giden dergi ifadesindeki majalah sözcüğü Arapça’dan Endonezce’ye girmiş olup son ek değildir. Mengatasi masalah, tanpa masalah: Sorunsuz üstesinden gelemeyeceğimiz sorun yok. (Devlet Rehine Şirketi Pegadaian’ın sloganı) Yabancı dillerden girmiş ama ön-son ek gibi kullanılan sözcükler de vardır. Örneğin daerah sub-arktik, soğuk iklim kuşağı, daerah subtropis, yarı sıcak iklim kuşağı gibi. Eklerin Endonezce içindeki yeri (morfem, biçim birim) Endonezce’nin diğer lisanlar arasındaki yeri kadar Endonez insanının ulusal anlamda yükselteceği fehamet, feraset ve basiret alanının özü olacaktır. Endonezce genç ama gerçekten coğrafyasının genişliği kadar Endonez insanının son derece pratik ve yararcı zihniyeti içinde özellikle biçimbirim alanındaki gelişimiyle medeniyete katkı sunacaktır. Endonez yazarlarına baktığımızda eklerin daha derin bir anlam kazandığını görüyoruz. Biz Endonezceyi kısıtlı imkanlar içinde yapılması gereken ağır bir görev gibi algıladığımızdan uluslararası alanda ün kazanan Endonez yazarlara olan hayranlığımız daha da artmaktadır. Bu anlamda Endonezce eklerle birlikte sade bir anlatım içinde kırkı aşkın eser veren Pramoedya Ananta Toer (1925-2006) okurken Endonezce ekler gerçekten ayrı bir zevk ve tatminlik duygusu vermektedir. İki kardeş ulusun lisanları farklı ama ruhlarının birleşeceği bir bir asgari müşterek olan çalışma alanımızdır; Endonezce. Adalar ülkesinden (Nusantara) Anadolu yaylalarına aktarılacağı günleri beklemektedir. Kısa ve özlü kestirme anlatım, pratik zekanın geliştirildiği bir lisan olarak gerçekten ciddi üzerinde durmamız gereken kardeş Endonez milletinin lisanını öğrenmek gerekmektedir. İlk duyduğunuzda ifadeyi şaşırıyor ve anlayamıyorsunuz. Yazdıktan sonra inceleyince ancak anlıyorsunuz. O zaman Endonezce için zor bir lisan diyebiliriz. Yaşadığınız halde ve olayı deneyim ettiğiniz halde ne demek istediğini pek anlayamıyorsunuz. Ama ardından yazıp da olayı tekrar tedebbür ettiğinizde o zaman anıyor ve mantığını yakalayabiliyorsunuz. Bu demek oluyorki Endonezce mantığı gelişmiş bir lisan ve kesreti istimal çok kullanma denen tarzın ifadeler için farklı ortamlarda yakın anlamlar üstlendiğini ve ifade alanını dört yöne doğru anlamlaştırdığını göstermektedir. Endonezce bu açıdan gerçekten çok ilgi çekiyor ve semantik (anlambilim) ilmi için insan beynine de yol gösteriyor. Endonezce mantığı geliştiren Endonezlerin dar bir alanda az bir imkanla ne kadar zor olanı başarabileceğini kanıtlayan harika bir dil olduğunu düşünüyoruz. İki sene sonunda buna karar verdik. İfade tarzı kesinlikle Türkçe mantığına ters. Bir kere bunu aşmak lazım. Biz buna iki sene sonra şeairi Endonezce adını koyduk. Endonezya adaları insanlarının ürettiği İslâm temelli yaşam tarzının ürettiği bir lisan olarak, Eğer Endonezce bilincini çözersek Endonez İslâm zihniyetini daha iyi anlayacağımızı düşünmekteyiz. Bu açıdan düşünüp konuları irdelersek Endonezlerin İslam medeniyetine katabildiklerini daha iyi algılayacağımızı ummaktayız. Türkiye ve Endonezya asırlardır birbirinden habersiz yaşayan iki İslam milleti olarak lisan konusunu ciddi bir şekilde ele alıp çözümlemeye mecburdur. Böyle bir yöntemle her iki millet de daha kalıcı bir din kardeşliği kazanacağını ummaktayız. Lisanlarımız ve kafalarımız çok farklıdır. Önce bunu anlamak ve yakınlaşma mesafelerini, kaybetme ve kazanma noktalarını, kaçırma ve yakalama açılarını tespit etmeliyiz. Bunun için çok çalışmalıyız. Çünkü hala birbirimizi anlamıyoruz. Endonezce’de zaman kipi yoktur. Ancak zamanlama ifadeleri ise çok gelişmiştir. Zaman kipi içinde anlatılamayan zaman çekimi ve zamanlama boşluğu; çok gelişmiş bir ekleme ve sözcüklerin konumu içinde giderilmekte Endonezceyi zorlaştırmaktadır. Elinizdeki kitabı yazmak için Kenji Matsuura beyin Kamus Jepang-Indonesia (2005, Tokyo) adlı 30 yılda meydana getirdiği baştan aşağı tarayarak kendimize başucu eser yaptık. Kendisine gıyabında teşekkür ediyoruz. Örnek cümlelerimize onun harika sözlüğü ile sanal ortam ve Cava Adası’nda gezilerde çektiğimiz fotoğraflar kaynaklık etti. Ayrıca örnek cümlelerde yardımcı olan eşim Rawati Muzahar hanıma da teşekkür ederim. Endonezce ekler üzerinde yaptığımız çalışma ile güzel Türkçemize de katkı verdiysek mutlu olacağız. [2] GOOGLE İÇİN ÖNSÖZ 2012-2014 arasında iki yıl kadar bir süreyle üzerinde çalıştığımız elinizdeki kitabı Google (Afrika lisanıyla Glu glu) ortamına göndermek istediğimizde geriye baktık. Google kitap ortamında yayınlayarak isteyen herkesin rahatlıkla ulaşmasının daha uygun olduğunu düşündük. Kitabı 8 yıl sonra yeniden ele aldığımızda bir sürü eksik ve hatalar bulduk. Bu kitapta da eksikler olabilir. Çalakalem ve tek başımıza yazıyoruz. İşbirliği yapacak kişi ve kurum aradık. Biz halef üretmeyiz. Selef üretiriz de ondandır. Her neyse yararlı olacağını umuyorum. Bu amaçla Ocak, 2021’de yayınladık. Endonezya üzerinde kitaplar yazarken sözcükleri tercüme etmek zorunda olduğumuzdan ve doğru dürüst bir sözlük de bulunmadığından bu yolu tercih etmek zorunda kaldık. Kısaca 40 kitap kitap yazarken yazılan kitaplar olarak 12 senede yazıldı. Endonezce mantığını çözmeye yararlı olacaktır. Yeryüzünün en hoş ve sevimli lisanlarından birisi olan Endonezce ile “Güney Doğu Asya’daki Türkiye’nin Amerikası” gözüyle baktığımız Endonezya’ya gireceğiz. Tek tesellimiz çalışma azmi ve çalışmak,çalışmaktır. Allah yolumuzu aydınlatsın dileğiyle. 27.01.2021, Samsun Ali Osman Muş
